Ποια θα είναι η αντίδραση ενός ανθρώπου τη στιγμή που αντιλαμβάνεται ότι κινδυνεύει η ζωή του; Ποια θα είναι η δική μας αντίδραση μια τέτοια στιγμή; Πως μπορούμε να το γνωρίζουμε εκ των προτέρων αν δεν έχουμε βρεθεί σε μια τέτοια κατάσταση; Και τελικά ποια είναι η σημασία και οι συνέπειες της αντίδρασής μας; Τα ερωτήματα δεν σταματούν εδώ, αφού σ’ αυτόν τον ψυχολογικό κυκεώνα έρχονται να προστεθούν ζητήματα που αφορούν στους ρόλους που καθένας από εμάς αναλαμβάνει και υποδύεται μέσα στην κοινωνία, στους ρόλους των φύλων, των γονιών, των συντρόφων, των εργαζόμενων, των εραστών, των φίλων, των ηρώων, των προστατών, των προστατευομένων, ρόλους που έχουμε υιοθετήσει και έχουν εγγραφεί μέσα μας τόσο δυνατά που είναι πλέον αδύνατο να ανιχνευτεί η καθαρά ενστικτώδης αντίδραση σε οποιαδήποτε κατάσταση, από μια αντίδραση που υπαγορεύεται από όλα εκείνα τα στερεότυπα που μας έχουν επιβληθεί.
Στην ταινία «Ανωτέρα βία» όλα αυτά τα ερωτήματα διατυπώνονται με τρόπο καθαρά κινηματογραφικό. Τα συναισθήματα και οι σκέψεις αποτυπώνονται υπαινικτικά, το χιούμορ συνοδεύει τη ματιά του σκηνοθέτη που περνάει πάνω από τις καταστάσεις χωρίς να τις περιορίζει στα στενά όρια της τραγικότητας τους. Οι ανθρώπινες κραυγές, το κλάμα, ο θυμός, η λύπη, η απόγνωση, είναι καταστάσεις τραγικές και ταυτόχρονα κωμικές, αφού δεν είναι μόνο το ξέσπασμα του ανθρώπου μπροστά στα τεράστια αδιέξοδα της ύπαρξής του, αλλά και ο απόηχος της κατάρρευσης κάποιου ανθρώπινου οικοδομήματος (όπως αυτό της κοινωνίας ή της οικογένειας), και μάλιστα αποτελούν μέρος του σκηνικού τους (μια και οι ανθρώπινες αντιδράσεις συχνά υπαγορεύονται από την εικόνα που ο άνθρωπος έχει προσχεδιασμένη μέσα του ως την ιδεατή εικόνα του).
Η ταινία παρουσιάζει μια τετραμελή οικογένεια που ανταποκρίνεται πλήρως στα πρότυπα του σύγχρονου δυτικού κόσμου. Όλοι έχουν αθλητικά σώματα, φορούν τελευταίας τεχνολογίας εξοπλισμό για σκι, βουρτσίζουν τα δόντια τους με ηλεκτρικές οδοντόβουρτσες, έχουν ακριβά κινητά και τάμπλετ και κάνουν πέντε μέρες διακοπές στο ακριβό σαλέ που βρίσκεται στις γαλλικές Άλπεις. Ο πατέρας που στην καθημερινότητά του δουλεύει διαρκώς, αφιερώνει τις μέρες αυτές στην οικογένεια του (αν και δεν μπορεί να μην παρακολουθεί τα επαγγελματικά μηνύματα στο κινητό του τηλέφωνο). Η μητέρα, αφοσιωμένη στο μεγάλωμα των παιδιών της, δυσκολεύεται να κατανοήσει τον τρόπο ζωής μιας άλλης -απελευθερωμένης από αρκετές συμβάσεις- γυναίκας, που έχει αφήσει τα δικά της παιδιά και τον άντρα της για να κάνει μόνη της διακοπές και να γνωρίσει κάποιον γκόμενο. Ακόμα και τα παιδιά αισθάνονται ανασφάλεια, όχι τόσο από την απειλή της χιονοστιβάδας ή από την απουσία του πατέρα τους τη στιγμή του κινδύνου, αλλά από την υποψία και τον φόβο ότι οι γονείς μπορεί να χωρίσουν και η οικογένεια να διαλυθεί.
Όταν η χιονοστιβάδα θα απειλήσει τη ζωή τους, τα πρότυπα φαίνεται να μην είναι τόσο ισχυρά για να αντισταθμίσουν το ένστικτο της επιβίωσης. Η μητέρα μένει για να προστατεύσει τα παιδιά της, όμως το πρότυπο του πατέρα-προστάτη δεν λειτουργεί αφού αυτός τρέπεται σε φυγή. Η επόμενη στιγμή τους βρίσκει αποδιοργανωμένους, σαστισμένους ανάμεσα στα ερείπια των γκρεμισμένων στερεότυπων. Όμως όλα αυτά τα στερεότυπα που ο άνθρωπος επινοεί και κατασκευάζει τον προστατεύουν από το χάος και τη ρευστότητα της ζωής. Ένας καλοκουρδισμένος μηχανισμός που βάζει τον άνθρωπο σε τροχιά, δίνοντας νόημα και σκοπό στην ύπαρξή του. Όπως λοιπόν σε κάθε μηχανισμό, η λειτουργία της ανάδρασης περιορίζει ή και εξαφανίζει τις βλάβες. Οι δυνάμεις των δεσμών της οικογένειας ενεργοποιούνται για να νικήσουν τις αμφιβολίες και τους φόβους και να δώσουν έτσι λύση στα προβλήματα που προέκυψαν. Ο πατέρας σώζει τη μητέρα και αποκαθίσταται έτσι ο ρόλος του στα μάτια της και στα μάτια των παιδιών του. Στο τέλος της ταινίας, κατά τη διάρκεια της επιστροφής τους με το πούλμαν, η αταξία πάει να απειλήσει ξανά την αρμονία της ζωής τους· ο οδηγός του πούλμαν οδηγεί επικίνδυνα, η μητέρα θα προστατεύσει την οικογένειά της (ή το στερεότυπο) σταματώντας το πούλμαν, οι οικογένεια θα κατεβεί, συμπαρασύροντας και τους υπόλοιπους επιβάτες, και θα συνεχίσουν με τα πόδια, ο ανδρισμός του πατέρα αποκαθίσταται ξανά (συμβολική κίνηση το τσιγάρο που ανάβει ενώ δεν κάπνιζε μέχρι τότε), στο πούλμαν μένει μόνο ένας επιβάτης, η απελευθερωμένη γυναίκα, που δεν αισθάνεται την αταξία ως απειλή για τη ζωή της.
Η ταινία είναι πολύ καλή, όχι μόνο γιατί σκιαγραφεί με εξαιρετικό τρόπο τις αντιδράσεις και τα συναισθήματα των ανθρώπων, αλλά γιατί τα μεταφέρει στο θεατή με μια γλώσσα καθαρά κινηματογραφική. Οι συντονισμένες εργασίες διάστρωσης του χιονιού και το πλύσιμο των δοντιών στον ρυθμό της μουσικής από τις «τέσσερις εποχές» του Vivaldi, τα ολόλευκα ή μαύρα πλάνα που παρεμβάλλονται ως παύσεις στον κινηματογραφικό χρόνο, η διακοπή σοβαρών σκηνών από ένα κωμικό γεγονός (όπως το τηλεκατευθυνόμενο παιχνίδι που διακόπτει μια πολύ σοβαρή συζήτηση), και κυρίως η ένταση που δημιουργείται από την ταυτόχρονη τραγικότητα και κωμικότητα των ανθρώπινων εκδηλώσεων (το κλάμα του πατέρα και η σκηνή με την οικογένεια να πέφτουν ο ένας πάνω στον άλλον για να παρηγορήσουν τον πατέρα), κάνουν το θέμα της να αποτυπώνεται σε διαστάσεις που μόνο μέσα από την κινηματογραφική τέχνη μπορούν να ξεδιπλωθούν.
stove polish 
Πολύ καλό…
LikeLiked by 1 person
Πολύ ικανή παρουσίαση από το κείμενό σου, όλα τα “προφανή” φωτίζονται κατάλληλα, αναδεικνύεται η υπογράμμιση των ρόλων και η σημασία τους. Έχω αντιρρήσεις σχετικά με το πόσο επιτυχημένη προκύπτει η κινηματογραφική του γλώσσα, και από τη στιγμή που το είδα, δεν εχω σταματήσει να σκέφτομαι, πως θα το έκανε ένας άλλος πχ ο Ρεϊγάδας.
LikeLike
Κοίτα δεν θεωρώ ότι η ταινία είναι αριστούργημα, απλά τη βρήκα πολύ καλή κυρίως γιατί κατάφερε να δημιουργήσει ένταση συνδυάζοντας το κωμικό με το τραγικό. Δεν διαφωνώ μαζί σου στο ότι πιθανόν κάποιος άλλος (π.χ. ο Μπέργκμαν) θα το χειριζόταν καλύτερα. Ρεϊγάδα δεν έχω δει αλλά θα φροντίσω σύντομα.
LikeLiked by 1 person